'Gekreukeld uit de schoolbanken'

‘CowToilet kan stikstofuitstoot met 11% terugbrengen’

Staatssecretaris Klijnsma
Een ondernemer die om regelgeving vraagt. Dat hoor je niet vaak. En toch is dat precies wat Henk Hanskamp doet om een innovatief product op de markt te kunnen brengen. Zijn CowToilet is zo nieuw, dat er geen regelgeving voor bestaat. En zonder regels geen certificering, zonder certificering geen markt, want boeren kopen alleen gecertificeerde producten, die ze in hun stikstofboekhouding kunnen verantwoorden. En dat is jammer, want het CowToilet, zoals ondernemer Hanskamp het systeem zelf noemt, kan de stikstofuitstoot met – naar schatting - 11% terugbrengen. Ter vergelijking: de kabinetsmaatregel die de maximum snelheid verlaagt naar 100 kilometer, levert volgens experts in het gunstigste geval een besparing op van 0,4 %.

Het CowToilet is een volledig geautomatiseerd systeem, dat direct urine van de koe opvangt, zodat het niet in aanraking kan komen met mest. Dat voorkomt dat er ammoniak wordt aangemaakt, de grootste veroorzaker van het stikstofprobleem. Modellen laten zien dat, door poep en plas te scheiden, de ammoniakuitstoot met 64% kan afnemen. “Het idee was niet nieuw,” legt Hanskamp uit. “Al in 1914 was er een patent op het scheiden van poep en plas, maar het werkte niet.”

Hoe werkt het systeem?

In de meeste melkstallen krijgen koeien automatisch krachtvoer na of tijdens het melken. Het koetoilet wordt geïntegreerd in het voersysteem en activeert, na het eten, heel lichtjes een zenuw boven de uier van de koe. Als reflex gaat de koe spontaan plassen en de urine verdwijnt in een reservoir. De plas komt zo niet meer in aanraking met de vaste mest. Gevolg: geen ammoniak, minder stank en een gezonder stalklimaat. Bovendien kan de opgevangen plas weer als meststof gebruikt worden, met een vergelijkbaar effect als kunstmest, maar dan puur natuur. Een perfecte kringloop.

Beelddenker

De Achterhoekse ondernemer is opgegroeid in een groot gezin in een klein dorp. Op school viel hij niet op, dictees waren niet aan hem besteed en er was geen juf of leraar die extra aandacht voor hem had. Dat veranderde toen hij koos voor MBO-elektrotechniek. Lessen volgen hoefde hij nauwelijks, examen doen was genoeg. De afgestuurde engineer kijkt met gemengde gevoelens terug op zijn schooltijd. “Ik ben wat gekreukeld uit de schoolbanken gekomen. Nu weet ik dat ik een ‘beelddenker’ ben en dat mijn kwaliteit is dat ik verbindingen zie. Zo geloofde niemand in het koetoilet. Stel je voor, een koe die zindelijk is! Maar ik zag de puzzelstukjes bij elkaar komen.”

Kop-staartbedrijf

Na een loopbaan bij onder andere Nedap en enkele melkveehouderijen waagde Hanskamp in 2001 de sprong naar een eigen bedrijf. Spannend, want het gekreukte gevoel dat hij het niet kon zat diep. Met zijn vermogen om beelden om te zetten in technische oplossingen, bedacht hij mooie producten die de koe gezonder maken. Denk aan voedersystemen. Het heeft hem geen windeieren gelegd. In 2010 nam hij de eerste mensen aan, inmiddels werken er 25 mensen bij Hanskamp, dat ontwikkelt en distribueert, maar niet zelf produceert. “Wij zijn een typisch voorbeeld van een kop-staart-bedrijf, de romp besteden we uit.”

De juiste hoogte

In 2015 begon Hanskamp zijn eerste koetoilet uit te proberen. “Mijn testbedrijf wilde aanvankelijk niet meewerken. ‘Geen ge-emmer met mijn koeien’ was de reactie. Uiteindelijk kreeg ik de kans om te testen op niet-productieve, drachtige koeien, maar dat pakte teleurstellend uit. Het eurekamoment kwam toen de veearts vertelde dat, als je de koe op een bepaalde zenuw boven de uier raakt, er een plasreflex op gang komt. Ik zag het voor me. De juiste hoogte!” In het voorjaar van 2016 sleutelde Hanskamp verder aan het systeem, automatiseerde en verfijnde het proces en vroeg octrooi aan. “Al vrij snel heb ik bijgeschakeld door acht tot negen extra mensen aan te trekken, vooral softwareontwikkelaars en tekenaars.”

Achterhoek Open Innovatieprijs gaf vleugels

Op 15 januari 2019 werd het CowToilet met een filmpje op YouTube geïntroduceerd. Het ging viral. En na het winnen van de Achterhoek Open Innovatieprijs in het voorjaar nóg een keer. De onderscheiding gaf het bedrijf vleugels. “We hoeven niet zelf te roepen dat ons product het verschil gaat maken in de wereld, een onafhankelijke, landelijke jury zegt het. Dat helpt enorm in de naamsbekendheid.”

Aan aandacht sindsdien geen gebrek. Nu, met de stikstofproblemen, weten media én overheden hem maar al te goed te vinden. Dagelijks heeft Hanskamp contact met ministeries, Tweede Kamerleden, provinciebestuurders, RVO en andere stakeholders om erkenning te krijgen voor het CowToilet als stikstofreducerend systeem. Het besef dringt door dat dit systeem dé oplossing kan zijn voor het stikstofprobleem. De lancering is gepland op de internationale beurs EuroTier in Hannover, dé wereldbeurs voor de sector in november 2020.

Op zoek naar partnerbedrijven

Ondertussen zorgt Hanskamp ervoor dat het bedrijf klaar is om de marktvraag straks aan te kunnen. “Wat nog nodig is, zijn meer bedrijven voor ‘de romp’, productiebedrijven die niet alleen maken en leveren, maar ook willen samenwerken, zodat we de know how opschalen, als partners.”

Verder investeert Hanskamp de komende tijd in mensen op sleutelposities. In engineering, sales, ict en coaching van personeel. Dat sluit naadloos aan bij zijn motto: niet hard werken, maar slim werken. Dus veel automatiseren waardoor processen vanzelf gaan, en mensen ‘in de mood’ houden. Heel bewust brengt hij verschillende persoonlijkheden samen. “We hebben handjes nodig, maar ook een hoofd en een hart, introverte en extraverte mensen. Het is zo mooi om mensen te zien groeien en bloeien. Daar geniet ik van, daar doe ik het voor.” En daar waar Hanskamp vraagt om regels waaraan het koetoilet getoetst en erkend kan worden als stikstofreducerend systeem, heeft hij ze zelf afgeschaft in zijn bedrijf. “Regels en controles kosten alleen maar geld. Vertrouwen is gratis.”

www.hanskamp.nl


Inschrijving voor de Achterhoek Open Innovatieprijs 2020 is geopend.

Tekst: Gerreke de Weijer